Westerschelde?
Afsluiten met dam
door: Nico Schapendonk
BN/DeStem 18 januari 2018
Hoe veilig zijn we nog achter de dijken? Volgens een West-Brabants adviesbureu valt dat flink tegen.
"Tijd voor een nieuw Deltaplan."
De Deltawerken? Die zijn er tegen het einde van de eeuw niet meer. Heel wat dijken, dammen en andere waterkeringen langs de Nederlandse kust zijn dan gewoon te laag. Met één meter zeespiegelstijging kan de Oosterscheldekering worden afgebroken, net als de Haringvlietsluizen en de Maeslantkering. En de Westerschelde? Die moet worden afgesloten.
Toekomstmuziek? Niet voor Wil Borm uit Etten-Leur.
Hij is bloedserieus. En ook niet voor Cor Huijgens, voormalig waterstaatsman
woonachtig te Made en onder meer betrokken bij de aanleg van de Westerscheldetunnel.
Allebei maken ze zich ernstig zorgen over de vraag of Nederland de
strijd tegen de zee op de lange duur wel kan blijven winnen. Samen
hebben ze dan ook de Adviesgroep Borm & Huijgens opgericht. Om
te helpen voorkomen dat de Lage Landen toch een keer onder water lopen.
Ze vragen zich af: Zitten we wel veilig achter de dijken? Op het eerste
gezicht wel. Nog deze maand zijn probleemloos een storm en hoge waterstanden
in de rivieren weerstaan. Met dank aan alle grote zeeweringen die
konden worden gesloten en de maatregelen die sinds de jaren negentig
zijn genomen om de grote rivieren de ruimte te geven.
Maar volgens Borm en Huijgens leidt dit succes tot een vals gevoel
van veiligheid. Want de strijd tegen het water is alles behalve gestreden.
Een stijgende zeespiegel, een land dat onvermijdelijk steeds verder
wegzakt en een steeds grotere kans op stormen met verwoestende orkaankracht
liggen op de loer.
De Deltawerken zoals we ze nu kennen zijn niet toekomstbestendig,
zegt Borm. De Adviesgroep vindt dan ook dat er haast is geboden met
een nieuw Deltaplan. Meest ingrijpende onderdeel: zowel de Nieuwe
Waterweg als de Westerschelde moeten dicht.
Een nogal opzienbarend idee. Wie denken Borm en Huijgens wel dat ze
zijn, dat ze met zulke vergaande voorstellen komen?
De Adviesgroep bestaat uit betrokken en bezorgde mensen
met ruime ervaring op het gebied van waterbeheer en natuur. "We
zetten zaken op een rijtje, overdenken en overleggen en dragen al
zo'n 10 jaar bij met adviezen en voorstellen. En we worden wel degelijk
serieus genomen’’, zegt Borm. Zo krijgen hij en Huijgens steun van
Hans Middendorp, vice-voorzitter van de Algemene Waterschapspartij,
van Wil Lases, voormalig hoofdingenieur van Rijkswaterstaat en deskundigen
en instanties die pleiten voor de afsluiting van Westerschelde en
Nieuwe Waterweg.
De zeedijken zullen het nog wel even volhouden, maar toch wordt het
tijd om serieus na te denken over het dichten van de laatste zeegaten.
Rond 2050 moet de klus geklaard zijn, zegt Borm.
Hij verbaasd zich er nog steeds over dat dit al niet veel eerder is
gebeurd. ,,Na de watersnoodramp van 1953, precies 65 jaar geleden,
is een grote fout gemaakt: de regering durfde de havens van Rotterdam
en Antwerpen niet achter sluizen te zetten. Dat leek toen van economisch
belang.’’ Achteraf blijft het vreemd dat landbouw- en woongebieden
met de Deltawerken werden veiliggesteld, maar dat de enorme havencomplexen
nooit toekomstbestendig achter een beschermende dam zijn komen te
l;iggen.
Maar de Westerschelde kan toch niet worden afgesloten? Dat maken de
verdragen die al in de negentiende eeuw zijn gesloten met België toch
onmogelijk?
Niet juist, zegt Borm. ,,Het enige dat de Belgen destijds hebben afgekocht
is een vrije doorvaart. Dat betekent dat ze geen tol hoeven te betalen.
Ze hebben recht van overpad, maar níet het recht om de aanleg van
een dam inclusief sluizencomplex tegen te houden of om een verdieping
af te dwingen.’’
Het afdammen van de Westerschelde kan juist voordelig zijn voor de
Antwerpse haven, zegt de expert uit Etten-Leur. ,,Nu moeten schepen
wachten op hoog water, om daarna nog voor veel geld te worden geloodst
door een kronkelende rivier die steeds weer moet worden verdiept.
Daarna moeten ze alsnog door allerlei sluizen en dokken. Het is toch
veel effectiever wanneer er in de mond van de Westerschelde een haven
komt, waar alle goederen worden overgezet op schepen die daarna geen
enkele sluis meer door hoeven? Het zou zo veel schelen als je een
soort transferium aanlegt in de monding van de Schelde.’’
Klinkt logisch. Waarom gebeurt het dan niet?
,,Net als bij de Rotterdamse haven, zien de Antwerpse havenbaronnen
dit nog niet zitten’’, zegt Borm. "Daar telt vooral de winst
op de korte termijn. Maar de kans dat het Scheldebekken overstroomt
ligt nu al op een keer in de zeventig jaar en wordt alleen maar groter.
Er wordt met vuur gespeeld. Wanneer we de koers niet veranderen, dan
krijgen de volgende generaties een hoge rekening gepresenteerd voor
onze nalatigheid.’’