Drijvende golfdempers
Kustafslag is het probleem
Sinds een halve eeuw is de kustafslag groter dan de aanwas.
Tijdens storm wordt het zand van de duinen en het droge strand naar
de vooroever verplaatst. Bij stormen, met vier tot vijf meter zeeniveauverhoging,
zullen de hoge golven gemakkelijk de duinen kunnen bereiken en de kracht
hiervan zal het zand van dat duin tot voorbij de brandingszone in zee
doen verdwijnen. Bij een dijk bestaat het gevaar van overslag met dijkbreuk
als gevolg.
Het in zee gespoelde zand zal slechts voor een klein deel weer terugkeren
en voor het grootste deel met de stroom naar het noorden verdwijnen.
De noodzaak van extra kustbescherming wordt steeds duidelijker.
Eindeloze zandsuppleties
De Zandmotor werd aan de man gebracht als zou het een
innovatieve wijze zijn van Building with Nature. Tegen de natuurlijke
kustprocessen in wordt er zand opgespoten, dat vervolgens, sneller dan
we wensen, weer in zee verdwijnt. Het blijft verbazen dat bij kustbescherming
de keuze viel op het aanbrengen van zacht en gemakkelijk weg te spoelen
materiaal .
Het voorspelde verspreidingstempo blijkt nu al ver af te wijken van
wat berekend is. Begrijpelijk, want het gedrag van weer, water en zand
is onberekenbaar.
Enkele krachtige stormen kunnen de suppleties van jaren in een keer
teniet doen.
Cutterzuiger
Volvox Scaldia zand 'rainbowend' - bron: beeldbank Rijkswaterstaat
Met het stijgen van de zeespiegel zal steeds verder zeewaarts, in toenemende mate, zand gesuppleerd moeten worden teneinde de flauwe helling van de vooroever te handhaven en de golven te dempen. Een gebed zonder einde, waar veel overheidsgeld mee gemoeid is. Alleen de zandhandel vaart er wel bij.
Nu is men de Hondsbossche Zeewering van een laag zand aan het voorzien die tot voorbij de strekdammen zal reiken. Door de westwaartse ligging t.o.v. de kust en het daar dan verder ontbreken van strekdammen, zal de zandsuppletie door de noordwaarts gerichte kuststroom gaan werken als een mini-zandmotor met sterke erosie. Hoe kan men kiezen voor suppletie en erosie, terwijl er effectieve kustaanwas mogelijk is?
De werking van golfdempers
Bij lage, korte golven vindt kustaanwas bij het strand
plaats. Golfdempers toppen de golven af en vullen de golfdalen. Testen
bij TU-Delft wezen uit dat tussen de golfdempers passerende zeven meter
hoge golven zich mengden met de door de golfdempers gedempte golven
naar ca 3,5 m. De kracht van golven die halveren neemt af tot een vierde
van de sterkte. Drijvende golfdempers voorkomen zo zandafslag en dijkoverslag.
Het effect van lagere golven is ook dat zich aan de vooroever een steiler
profiel vormt. De golfdempers tappen van de twintig kilometer brede
noordwaarts stromende zandrivier het voor de kust benodigde zand af.
Ze bevorderen de kustaanwas en houden het zand in zekere mate voor het
strand vast.
Lage
golven brengen zand, hoge golven halen zand weg
Kustafslag
en erosie bij storm
De gedempte stormgolven worden inclusief zand versneld onder de ponton doorgedrukt en stromen verder richting strand waar het zand wordt vastgehouden. Bij het terugstromen naar het golfdal is de druk lager en verdwijnt minder zand zeewaarts.
De golfdempers veroorzaken een positief zandtransport vanaf de zandrivier richting kust. De kust ontvangt zand en heeft bovendien minder zand nodig omdat de huidige flauwe vooroeverhelling niet meer nodig is.
Duurzame kustbescherming
Drijvende golfdempers reduceren de vernietigende kracht
van hoge golven en bevorderen samen met de natuurlijke processen de
kustaanwas. Ze schaden het milieu niet, zijn aanzienlijk goedkoper,
flexibel en bij voorrang in te zetten op de meest kwetsbare plekken.
Bovendien geven golfdempers veel meer zekerheid, wat een grotere waterveiligheid
betekent.
Zandsuppleties werken juist tegen de processen in en verstoren zowel
op de plaats van winning als op de suppletielocatie het milieu. Recent
gaf het RIOZ aan dat afname van de visstand in de Waddenzee weleens
veroorzaakt zou kunnen worden door de vele suppleties.
Zowel wat betreft waterveiligheid, kosten, ecologie, voorspelbaarheid
en duurzaamheid winnen golfdempers het ruimschoots van zandsuppleties.
Gedempte golven brengen bodemhellingzand naar strand en duin
Wijziging van het deelprogramma Kustbescherming
Met één miljard investering aan golfdempers is de gehele
kust snel veilig te maken. We verwachten dan ook zeker dat golfdempers
meegenomen gaan worden in de afwegingen voor de Deltabeslissing Waterveiligheid.
Begin bij de aanleg van golfdempers bij de zwakke delen en breid dit
daarna verder uit, terwijl men de zandsuppletie langzaam kan afbouwen.
Een pilot voor de Hondbossche en Pettense Zeewering mag wat ons betreft
meteen aanvangen. Voor de Hondbossche Zeewering zijn de kosten van 30
stuks 126 m lange golfdempers, met 44 m tussenruimte, ca 45 miljoen
euro inclusief onderhoud. Ze gaan zo’n 50 jaar mee. Vergelijken we dat
met de voor de komende 20 jaar geschatte suppletiekosten van 300 miljoen
euro en meer, dan is een heroverweging aan te bevelen. De kosten van
zandsuppleties zijn doorgaans vier maal zo hoog als die van drijvende
golfdempers.
Ook al lijkt de zandlobby momenteel met geen 100 bulldozers in beweging
te krijgen, golfdempers blijken in alle opzichten beter te voldoen.
Dat zal uiteindelijk de doorslag geven voor de keuze van kustbescherming.
Op de kaft van het DP2014 prijkt een foto van de Zandmotor. Dit geeft
aan dat er nog een hele omwenteling in denken plaats moet vinden. Maar
dat die er komt is zeker!
Ing. Rob van den Haak